کتاب هوش هیجانی

گلمن در کتاب هوش اجتماعی تلاش می‌کند نشان دهد که مغز انسان به گونه‌ای طراحی شده که نه تنها توانایی تعامل اجتماعی دارد، بلکه اساساً برای این کار ساخته شده است. یعنی ما به طور غریزی به دنبال ایجاد ارتباط، همدلی و همکاری با دیگران هستیم و این رفتارها ریشه در ساختار عصبی ما دارند.

او مسیرهای بالادستی (High-roads) را که مربوط به تفکر آگاهانه و تحلیل منطقی است، در برابر مسیرهای پایین‌دستی (Low-roads) که بیشتر به واکنش‌های سریع، احساسی و غریزی مربوط می‌شوند، قرار می‌دهد. نکته مهم این است که تعاملات اجتماعی ما صرفاً محصول تصمیمات آگاهانه نیست، بلکه بخش بزرگی از آن ناشی از واکنش‌های ناخودآگاه و عمیقاً درونی شده است.

همین موضوع است که باعث می‌شود انسان‌ها در شرایط دشوار مثل دیدن رنج دیگران، واکنش‌هایی عاطفی و همدلانه نشان دهند و گاهی حتی منافع شخصی خود را فدای رفاه جمعی کنند. نمونه آزمایش میمون‌ها که در کتاب ذکر شده، دقیقاً همین موضوع را به خوبی نشان می‌دهد: وقتی چهار میمون ترجیح می‌دهند غذای کمتر بخورند تا به میمون دیگری آسیب نرسد، معنایش این است که ریشه‌های همدلی و همکاری در مغز ما عمیق‌تر از هر منطق صرفاً سودجویانه است.

گلمن معتقد است این ظرفیت ذاتی مغز، فرصت بزرگی برای بهبود مهارت‌های هوش اجتماعی ماست. چون وقتی ما بتوانیم مسیر پایین‌دستی را بشناسیم و با آگاهی در مسیر بالادستی مدیریت کنیم، قدرت برقراری ارتباط موثر، مدیریت احساسات و حل تعارضات افزایش می‌یابد.