دستور العمل استفاده از مواد ضد عفونی

دستورالعمل استفاده از محلولهاي ضد عفوني كننده

دستورالعمل استفاده از دكونكس 53 پلاس

مشخصات و خواص 
 فاقد آلدئيد و فنل و در نتيجه فاقد عوارض مضر بر روي دستگا ههاي بدن از جمله سيستم تنفسي مي باشد.
داراي خاصيت پاك كنندگي قوي ، خا صيت ضد خورندگي ابزار و وسـايل و عليـه ويروسـهاي HBV و HIV،
انواع عفونتهاي ميكروبي، قارچي، باكتريايي (TB (موثر ميباشد .

موارد مصرف 
 ضدعفوني ابزار و وسايل جراحي، انواع اندوسكوپهاي قابل انعطاف و غير قابل انعطـاف قطعـات پلاسـتيكي و
لاستيكي، ساكشن و وسايل بيهوشي، لوله هاي بنت و كليه وسايلي كه آلوده به ويروس HIV ,HBV و انـواع
عفونتهاي تنفسي، گوارشي، پوستي از جمله پسودوموناس، استاف آرئوس ميباشند .

روش استفاده 
 محلول را بصورت رقيق شده %2 از داروخانه تهيه كرده و از رقيق كردن مجـ دد آن جـدا خـوددا ري گـردد .
سپس بنا بر ظرفيت مورد نياز بخش داخل يك ظرف را از محلول %2 پركرده و ابزار و وسايل آلوده داخل آن
قرار داده شود . قبل از قراردادن وسايل دقت شود، كه تمامي قطعات دستگاه كاملا از هم جـدا شـده و بطـور
كامل در محلول قرار گيرند تا از ايجاد حباب هوا جلوگيري شده و محلول به داخل تمامي لوله هـا و خلـل و
فرج نفوذ پيدا كند پس از گذشت 15 دقيقه وسايل از داخل محلول بيرون آورده شـده و سـپس آب كـشي
شوند . لازم به ذكر است كه طي زمان حداقل 15 دقيقه وسايل از داخل محلول بي رون آورده شده و سـپس
آب كشي شوند . لازم به ذكر است كه حداقل ز مان ضرو ري غوطه ور بودن وسائل داخل محلول ، 15
دقيقه مي باشد. 

توجه : محلول رقيق شده در صورت عدم آلودگي بارز و عدم تشكيل رسوب و ذرات معلق بمدت 14 روز مي
تواند براي ضدعفوني وسايل مختلف استفاده شود . تغيير رنگ محلول دليل عدم كارايي آن نمي باشد.
توصيه مي شود در صورتي كه وسايل ضدعفوني شده در اين مايع كاملاً خوني و به ميزان قابل توجـه آلـوده
باشند مدت زمان نگهداري آن بنابر صلاحديد مسئول بخش كاهش يابد .

دستورالعمل استفاده از دكونكس AF :50

مشخصات و خواص
فاقد الدئيد و فنل و در نتيجه فاقد عوارض مضر بر روي دستگاههاي بدن از جمله سيستم تنفسي مي باشـد .
داراي خاصيت پاك كنندگي قوي ، خاصيت ضد خورندگي ابزار و وسايل مـوثر بـر عليـه ويروسـهاي HBV و
HIV و انواع عفونتهاي ميكروبي ، قارچي و باكتريايي و TB و نيز ضد چسبندگي سطوح ميباشد .

موارد مصرف 
مخصوص ضدعفوني سطوح از قبيل تخت، ميز ، كابينت و ترالي ، ICU، CSR و اتاقهاي ايزوله عفوني بخـشها
ميباشد .

روش استفاده
 محلول را بصورت حل شده 2يا1% % از داروخانه تهيه كرده و با دستمال يا پارچه تميـز آغـشته بـه مح لـول
سطوح مورد نظر پاك و ضدعفوني شوند .

توجه 
محلول حتماً بصورت رقيق شده استفاده شده و بايست ي بصورت روزانه تهيـه و مـصرف گـردد . زيـرا پـس از
گذشت حداكثر 24 ساعت خاصيت ضد عفوني كنندگي مايع از بين مي رود . دربخشهاي ويـژه وحـساس
بهتراست ازمحلول%2استفاده گردد.

 Deconex 54 Sporci d

ضدعفوني كننده و استريل كننده ابزار 
 - به عنوان ضدعفوني كننده ابزار، زمان تماس 10دقيقه
- به عنوان استريل كننده، زمان تماس 60دقيقه توصيه مي .شود
ازتخليه فاضلاب به آب هاي سطحي و زيرزميني خودداري شود .

 Decosept

ضد عفوني كننده پوست 
براي ضد عفوني معمولي دستها، ابتدا بايد دستها خشك باشند ، حدود 5-3 سي از سي محلول رادر كف
دست ريخته وبا آغشته كردن كل دستها، مالش دستها و انگشتان و بين انگشتان به را مدت 30- 15 ثانيه، تا
خشك شدن كامل دستها در هوا ادامه دهيد .
 - به عنوان ضدعفوني عمومي دست30ثانيه بر روي دست مالش داده شود .
 - به عنوان ضدعفوني دست جراحان به مدت 3دقيقه برروي دست ماساژداده شود 

- براي ضد عفوني كردن موكوس مناسب نيست نبايدباچشم يازخم هاي باز تماس داشته باشد .
نحوه تهيه دكونكس:%1 10 سي سي دكونكس + يك ليترآب
نحوه تهيه دكونكس:%2 20 سي سي دكونكس+ يك ليترآب

دستورالعمل استفاده از هيپوكلريت سديم ( آب ژاول يا وايتكس )

مشخصات و خواص 
داراي خاصيت ضدعفوني كننده با اثر سريع بر روي فعاليت ميكرو ارگانيسم ها مي باشد . گاز كلرموجـود در
اين محلول توانايي كشتن اغلب باكتريها ، مخمرها ، ويروسها و پروتوزوئرها را دارد .

عوارض 
 تنفس بخار هيپوكلريت و گاز آزاد شده آن باعث سرفه و تحريك شـديد دسـتگاه تـنفس مـي شـود و ايـن
خاصيت خصوصاً در هنگام استفاده همزمان اسيدها و مواد اكسيد كننده تشديد خواهد شد . همچنين داراي
اثر تحريك كننده بر روي پوست نيز مي باشد كه در صورت تماس بايستي موضع با آب فراوان شسته شود .

موارد مصرف 

محلول بصورت رقيق شده 1/0 % تا حداكثر %1 جهت ضدعفوني و شستـشوي زمـين، كـف، ديو ارهـا تمـامي
قسمتهاي متشكل از سنگ، دستشويي، توالت ، حمام و ... در كليه بخشها بكار بـرده مـي شـود . همچنـين در
مواردي كه خون و مايعات آلوده بر روي سطوح پاشيده شوند بايستي شستشو انجام شود. و نيز در ضدعفوني
آزمايشگاههايي كه در معرض ويروس هپاتيت قرار دارند (بخش همودياليز) ، اسـتفاده مـي شـود . محلـول
هيپوكلريت يا آب ژاول ها ، تمام ميكروب اعم از قارچ ، ويروس و باكتري را نابود مي کند.

روش نگهداري
آب ژاول را بايد در ظروف مات و سربسته نگهداري كرد و از بكار بردن آن به همراه جوهر نمك بايـد جـدا
خودداري كرد .
نكات قابل توجه 
محلول بايستي بصورت تازه و روزانه تهيه و مصرف شده و از مصرف محلول رقيق شده پـس از گذشـت 24
ساعت پرهيز شود . زيرا ماد ه اثر بخشي خود را از دست مي دهد . همچنين از مصرف ماد ه با غلظت بـيش از
%1 خودداري شود . زيرا باعث تحريك دستگاه تنفسي شـده و بـراي بيمـاران و پرسـنل بـصورت جـدي آزار
دهنده مي باشد . بدليل اثر خورندگي از مصرف هيپوكلريت سديم براي اشياء فلزي و استيل خودداري شود .

دستورالعمل استفاده از بنز آلكوئيم كلرايد ( هايژن )

موارد مصرف
بنزآلكوئيم ميكروب كش قوي و بي ضرر براي ضدعفوني ميوه ، ظروف ، لوازم ، پارچه و سطوح شامل كـف ،
ديوارها و وسايل فلزي و چوبي از قبيل ميز ، تخت ، ترالي و ... ميباشد .

روش استفاده
براي ضدعفوني سطوح مانند كف، ديوار، لوازم ، ملحفـه و پارچـه 1 قـسمت بنزآلكـوئيم بـا 99 قـسمت آب
مخلوط كرده تا محلول %1 بدست آيد، سپس مورد استفاده قرار گيرد .

دستورالعمل استفاده از الكل اتيليك %70

اگر چه الكلها داراي طيف وسيعي از فعاليت هاي ضدعفوني مي باشند ولي فاقد خاصـيت كـشندگي اسـپور
هستند به همين دليل موارد استفا ده آن محدودتر از ساير مايعات ضدعفوني مي باشد . بهترين غلظت مـورد
استفاده جهت عمل ضدعفوني %70 بوده و غلظتهاي بيشتر از %90 و كمتر از %50 بطور قابل تـوجهي فاقـد
اثر ضدعفوني كننده مي باشد . بدليل تبخير آسان اين مايع استفاده از آن در ضدعفوني تجهيزات مورد نظـر
قرار گرفته است . الكل با تخريب ساختارهاي پروتئيني ميكرو ارگانيسم ها باع ث غيـر فعـال شـدن آنهـا مـي
 .شود

موارد استفاده
براي ضدعفوني پوست هنگام تزريق ، وسايل و تجهيزات از قبيل مانيتور، دستگاه ECG دستگاه الكترو شوك
و ساير وسايلي كه نياز به ضدعفوني داشته اما حتي الامكان نبايد خـيس شـوند بايـستي از پارچـه يـا پنبـه
آغشته به الكل %70 استفاده شود .

نحوه صحيح نگهداري پنبه الكل
پنبه استريل به اندازه مصرف هرشيفت داخل گاليپات درب دار بـه صـورت خـشك نگهـداري شـود و بـ راي
هربارمصرف داخل ريسيور مخصوص ، با الكل مخلوط گردد .

دستورالعمل استفاده از آب اكسيژنه H2O2

آب اكسيژنه اكسيد كننده قوي بوده و آنتي س پتيك مي باشد. داراي خاصيت ضد ويروسي و ضدقارچ بـوده و
بدليل ايج اد واكنش شيميايي و توليد گاز مي تواند جهت پاكسازي و ضدعفوني زخمهاي عميق و وسـايل تـو
خالي و حفره دار مورد استفاده قرار گيرد .

موارد مصرف
ضد عفوني ابزار مورد استفاده در آندوسكوپي ، همودياليز ، آنژيوگرافي و كليه وسايل تو خالي كه داراي خلل
و فرج مي باشند ضدعفوني بعضي از زخمها نيز با استفا ده از آب اكسيژنه امكان پذير است . ايـن مـا ده داراي
خاصيت خورندگي فلزات ميباشد .

روش استفاده
محلول آب اكسيژنه 3 6تا % % را از داروخانه تهيه كرده و ابزار و وسايل را بمدت 20 دقيقه در محلول بصورت
غوطه ور قرار دهيد . پس از گذشت زمان لازم وسايل از محلول بيرون آورده شده سپس بـا آب معمـولي آب
كشي شود .

شرايط نگهداري 
 محلول بايستي در ظروف تيره و در بسته نگهد اري شده و بصورت روزانه رقيق شود زي. را بر اثر گذشت زمان
خاصيت ضدعفوني كنندگي آن از بين مي رود.

دستورالعمل استفاده از پويدون آيداين %10 ( بتادين :)

موارد مصرف
محلول بتادين حاوي %10 يد فعال مي باشد. اين محلول براي ضدعفوني كردن سوختگي هاي درجـه 2 و 3 ،
بريدگي، خراشيدگي، زخمهاي سطحي ، زخم بستر همچنين ضدعفوني نمودن پوست و موضع عمـل قبـل و
بعد از عمل جراحي ، هنگام تزريق براي پيشگيري از عفونـت در پانـسمانها و بخ يـه هـا ودر درمـان برفـك و
عفونتهاي باكتريايي و قارچي پوست بكار مي رود.

روش استفاده
مقدار لازم از محلول بتادين را در يك ظرف كوچك دهانه گشاد ريخته و از رقيق كردن آن خـودداري شـود
(مگر در موارد خاص) سپس گاز يا پنبه لازم را در محلول گذاشته تا كاملا خيس شود .
گاز ي ا پنبه را برداشته و فقط يكبار از بالا به پايين روي موضع ( زخمهاي باز ، محـل بخيـه و ... ) كـشيده و
سپس پنبه را دور انداخته و براي ضدعفوني مجدد ا ز پنبه يا گاز ديگري استفاده شود. رفت و برگـشت پنبـه
آغشته به بتادين باعث جابجايي و تكثير ميكرو ارگانيسم ها شده و خطر انتقال عفونت را بطور جدي افزايش
مي دهد . همچنين از كشيدن يك پنبه آغشته روي دو موضع مختلف به علت افـزايش خطـر عفونـت جـداً
اجتناب شود . در مورد زخمهاي باز ضدعفوني از داخل به خارج انجام شده و از بردن پنبـ ه آلـوده بـه وسـط
زخم خودداري گردد .
براي شستشو و ضدعفوني محل عمل بايد محل را از داخل به سمت خـارج بـصورت دايـر ه اي و در چنـدين
مرحله انجام داد 

موارد احتياط
- از انباشته شدن دارو و در چين خوردگي ها و زير بدن بيمار بستري اجتناب گردد .
- در بيماران مبتلا به اختلال اعمال غده تيروئيد و بيماران تحت درمان طولاني مدت با ل يتيوم نبايد مصرف
گردد در صورت وجود سابقه حساسيت به يد، از مصرف خودداري شود .
 - در نوزادان با وزن كمتر از 1500 گرم مصرف نشود .
 - در دوران حاملگي و شيردهي و در صورت وجود زخمهاي عميق و سوختگي هاي شديد با مشورت پزشـك
معالج مصرف شود . در مورد زخمهاي عميق و بافتها ي تازه بتادين باعث از بين رفتن فيبروبلاست ها شـده و
از ترميم بافت جلوگيري ميكند .
 - از گرم كردن محلول قبل از استفاده پرهيز شود .
 - در صورت بروز حساسيت پوستي و تحريك پوست از مصرف خودداري كرده و با پزشـك معـالج مـشورت
شود .

طريقه نگهداري
. 1 پس از مصرف، درپوش ظرف بايد گذاشته شـود، زيـرا بـاز مانـدن درب ظـرف سـبب رشـد ميكـرو
ارگانيسمها در قسمت باز شده و بسادگي سبب عفونت مي شود ،بعد از باز شدن درب بتادين تاريخ
روي آن درج شود .
. 2 در دماي زير 30 درجه نگهداري شده و از يخ زدن آن جلوگيري شود .

ساولن

اين محلول بر باكتري هاي گرم مثبت اثر خوب و بر باكتري هـاي گـرم منفـي اثـر متوسـط و بـر باكتريهـاي
اسپوردار بي اثر است. ساولن در ضدعفوني سريع ابزارها و وسايل پزشكي و جراحي و همچنـين شستـشوي
دست جراح و تميز كردن زخمها كاربرد دارد. همچنين محلول يك درصـد آن بـراي ضـدعفوني زخـم هـا و
شستن پوست دست و بدن بسيار مناسب است. اين ماده باكتري كش قوي است، ولي بر ويـروس هـا اثـري
ندارد. از تماس ساولن با چشم و گوش بايد جلوگيري كرد
موارد مصرف
1- جهت شستشوي كف – ديوارها – وسايل بيمارستان
2- براي ضد عفوني ظروف پلاستيك، سوندها
روش استفاده
براي گندزدايي ابزار پزشكي :
يك قسمت ساولن در 30 قسمت آب كه براي تميز كردن و گندزدايي وسايل و ابراز فلزي تيز، به مـدت 30
دقيقه از محلول فوق استفاده ميگردد .
براي ضد عفوني كردن پوست قبل از عمل جراحي يا تزريقات از يك قسمت محلـول سـاولن در 30 قـسمت
الكل اتيليك 70 درجه استفاده ميشود .
براي شستشوي اوليه زخمها و ضدعفوني آنها و تميز كردن محل زايمان، همچنين بعد از زايمـان از محلـول
يك درصد ساولن ( يك قسمت ساولن در 100 قسمت آب ) استفاده مي شود.

گلوتار آلدئيد

گلوتارالدئيد (سايدكس، گلوتارال )، محلولي است كه ظرف 20 تا 90 دقيقه وسايل حساس بـه حـرارت را در
حد بالا (D.L.H (گندزدايي ميكند و ظرف 6 تا 10 ساعت آنها را سترون مينمايد .
موارد مصرف
رايج ترين مورد استفاده از گلوتارالدئيد، گندزدايي آندوسكوپ ها، آسپيراتورها، لوازم بيهوشي، لوازم تنفسي و
جراحي است .
موارد احتياط
محلول ضدعفوني موثري است كه به دليل خواص آلرژيك برخي نكات را در حي ن استفاده از آن بايد رعايـت
نمود :
 1- استفاده از دستكش غير قابل نفوذ
 2- نگهداري محلول در محفظههاي دردار
 3- كليه وسايل ضدعفوني شده با آن قبل از مصرف با آب استريل آب كشي شوند .
 4- محفظه هاي آب استريل را دائماً ضدعفوني نمائيد .
 5- نيتريت سديم + گلوتارآلدئيد به منظور جلوگيري از زنگ زدن لوازم استفاده مي شود .
اين محلول با يك محلول فعال كننده حاوي نيتريت سديم فعال م يشود و پس از فعال شدن، رنگ گل بهي
آن سبز رنگ ميشود. محلول فعال شده تا 14 روزقابل استفاده است.

روشهاي سترون سازی

حرارت خشك يا فور
در اين دستگاه در 160 درجه سانتي گراد در مدت 2 ساعت، در 171 درجه سانتيگراد در مـدت 1 سـاعت،
در180 درجه سانتي گراد در مدت 5/0 ساعت و در 191 درجه سانتي گراد در مدت 6 تا 10 دقيقه وسـايل
استريل ميشوند. به مورد اخير Transfer Heat Rapid گويند .
با فور مي توانيم روغن ها، گازهاي آغشته به وازلين، پودرها، سوزنها، تيغ، قيچي، نوك الكتروكوتر، دريـل هـا،
فرزها، مته ها، لوله هاي شيشه اي و آيي نه ها را سترون كنيم . فور وسيله ارزاني است و سبب خوردگي، زنگ
زدگي وكند شدن لبه هاي برنده وسايل فلزي نمي شود. نفوذ پذيري آن ضعيف است، نياز به زمـان طـولاني
دارد، موجب تغيير رنگ و سوختن كاغذ و پارچه از ابزار حساس به حرارت مي شود. براي كنترل عملكرد فور،
بايستي ه ر روز واشر نسوز آن را بازديد كنيم، با دماسـنج شـاهد، صـحت عمـل حـرارت سـنجش را كنتـرل
نماييم. و هر هفته با استفاده از آزمون هاي بيولوژيك (باسيلوس سوبتيليس كه به حرارت خشك بسيار مقاوم
است) عمل سترون سازيش را ارزيابي نماييم .
در پايان كار با فور، تا درجه حرارت به زي ر 50 درجه سانتيگراد نرسيده نبايد در دستگاه را باز كنيم، زيرا بـه
علت اختلاف دما، آلودگي هواي بيرون به وسايل داخل دستگاه سرايت مي کند.

حرارت مرطوب (اتوكلاو )

حرارت مرطوب هنوز، موثرترين، متداول ترين، قابل اعتمادترين و كم هزينه ترين روش براي سترون سـازي
است . اتوكلاو دستگاهي است كه با استفاده از عوامل دما، بخار، فشار و زمان عمل مي کند.

در اين دستگاه، بايستي "هوا" با "بخار" جابجا شود . ايـن جابجـايي يـا بـا نيـروي ثقـل (Gravity (صـورت
 ميگيرد و يا با مكش پمپ ( Prevacuum . ( اگر هواي داخل دستگاه كاملا تخليه نشود، به علت اخت لاف وزن
مخصوص هوا و بخار، درجه حرارت به حد مطلوب نخواهد رسيد .
اين دستگاه داراي يك مخزن فولادي ضدزنگ، ضداسيد و باز و ضدمغناطيس، در فولادي با واشر نسوز، قفل
ايمني، شيرهاي آب و بخار، صافي هاي هوا و بخار، سوپاپ اطمينان، فشارسنج، حرارت سـنج، زمـان سـنج و
سيستم ارت ميباشد و حجمش از 5 ليتر تا بيش از 1000 ليتر متفاوت است .
در اين دستگاه، دما 121 تا 134 درجه سانتيگراد است و زمان، بسته به نوع دستگاه 4 تا 30 دقيقه متفاوت
و واحد سنجش فشار يكي از موارد زير است :
يك اتمسفر = يك بار= 100 كيلوپاسكال 5/= 14 پوند بر اينچ مربع = 750 ميليمتر جيوه
 در پايان مرحله سترون سازي، بخار دستگاه تخليه مي شود تا فشار اتاقك به صفر برسد . اين مرحلـه 15 تـا
20 دقيقه طول ميكشد .
اتوكلاو براي سترون كردن لوازم جراحي فلزي، شيشه ها، مايعات و بعضي مواد پلاستيكي بكار مي رود. نوعي
سترون سازي سريع وجود دا رد بنام Flash Sterilization كه در آن وسايل، در دماي 134 درجه سـانتيگراد
و فشار 60 پوند بر اينچ مربع، ظرف 3 دقيقه سترون ميشوند .
در استفاده از اتوكلاو زمان كوتاه و نفوذ خوب است، و وسايل زيادي را مي توان با آن سترون كرد. ولـي كنـد
شدن وسايل برنده و باقي ماندن رطوبت در بسته ها در پايان كار از معايب اين روش به حساب مي .آيد
عملكرد اتوكلاو را بايستي با بررسي حرارت سنج با ترمومتر شاهد، وزن كردن بسته ها قبل و بعـد از فراينـد
(جهت بررسي باقي ماندن رطوبت در بسته هـا )، اسـتفاده از انـديكاتورهاي شـيميايي و اسـتفاده هفتگـي از
انديكاتورهاي بيولوژيك باسيلوس استئاروترموفيلوس (Stearothermophilus .B (ارزيابي نمود .

اتوكلاو اتيلن اكسايد

اكسيد اتيلن گازي است بي رنگ، قابل اشتعال و محلول در آب كه وقتي با هوا مخلوط شود مي تواند آتشزا
باشد. اكسيد اتيلن يا با غلظت %100 به كار برده ميشود و يا با 12% 2CO، دماي 60 درجه سـانتي گـراد و
رطوبت %50 به كار برده مي شود. تقريبا هر چرخه سترون سازي 285 دقيقه طول ميكشد. تمام وسايلي كه
با ETO سترون مي شوند بايد 8 تا 24 ساعت هوادهي شـوند زيـرا مـواردي از سـوختگي صـورت در هنگـام
استفاده از ماسك هاي بيهوشي، التهاب حن جره و ناي در استفاده از لوله هاي تراشه، هموليز خون در دياليز و
استفاده از كاتترها در عمل جراحي قلب و آنژيوگرافي ديده شده است .
از اتوكلاو اتيلن اكسايد مي تـوان جهـت سـترون كـردن وسـايل پلاسـتيكي، لاسـتيكي، چرمـي، پنبـه اي و
ابريشمي، ابزار آندوسكوپي، كاتترها و لوله ه ا، ابزار ظريف جراحي، دوربين ها، نخ هاي بخيه، سـيم هـاي بـرق،
پمپها، موتورها، ابزار ماشين هاي قلبي تنفسي، مايعات، ساكشن، و انواع هندپيسهاي دندان پزشكي و ابـزار
حساس به حرارت استفاده كرد .
قدرت نفوذ ETO بالا است ولي زمانش طولاني است، نيازمند محافظ ويژه جلوگيري كننده از جرقه است، و
مسموميتزا، حساسيتزا و در تماسهاي طولاني سرطانزا و موتاژن است و هزينه زيادي نيز دارد .
بايستي درجه حرارت، رطوبت و سيستم تهويه دستگاه كنترل شود و با اسپور باسيلوس سوبتيليس به صورت
هفتگي عملكرد سترون سازي پايش گردد .

كمي كلاو

در اين سي ستم، علاوه بر آب، مخلوطي از الكل، فرمالدئيد، كتون و استون نيـز بكـار بـرده مـي شـود . درجـه
حرارت در كميكلاو 131 درجه سانتي گراد، فشار20 پوند بر اينچ مربع و زمان 30 دقيقه است. با اين روش،
وسايل زنگ نميزنند و لبه هاي تيز كند نميشوند و به علت كمتر بودن ميزان بخار آب در اين دستگاه(نسبت به اتوكلاو معمولي ) آب در بسته بندي ها جمع نمي شود. اين دستگاه بايد در جايي به كار برده شـود كه از تهويه خوبي برخوردارند.

گاز پلاسما

در اين دستگاه، پراكسيد هيدروژن را در يك ميدان الكتريكي تصعيد مي كنند و لوازم حساس بـه حـرارت و
رطوبت را با آن سترون مينمايند. چرخه سترون سازي با اين روش 55 تا 75 دقيقه طول ميكشد .

مواد شيميايي سترون كننده

برخي از مواد شيميايي را مي توان با افزودن غلظت و يا افزودن مدت زمان، به منظور سترون سازي بـه كـار
گرفت. مثلا محلول گلوتارالدئيد 2 تا % 20 دقيقه براي گن دزدايي وسايل بكـار مـي رود ولـي وقتـي 6 تـا 10
ساعت به كار رود، در حد استريل كننده عمـل مـي نمايـد . هيـدروژن پراكـسايد 5/7 % ، غلظـت هـاي بـالاي
هيپوكلريت سديم، پراستيك اسيد نيز از مواد شيميايي استريل كننده هستند .

يونيزاسيون

از پرتوهاي يون ساز نظير : پرتوهاي ايكس و گاما نيز مي توان براي سترون كردن مواد بيولوژيك، داروها، گاز،
باند، نخهاي كات گوت و لوازم يكبار مصرف استفاده نمود .

اشعه UV

اشعه ماوراء بنفش جزء پرتوهاي غير يونساز بوده و اولين بار در سال 1940 بـه عنـوان روشـي جهـت قطـع
انتقال عفونت از طريق هوا اعلام شد و امروزه ب راي كنترل ميكروب ها مورد استفاده قرار مي گيرد . اين اشعه
در نور آفتاب به طور طبيعي وجود دارد. طول موج اشعه ماورا بنفش حدود 210-328 نانومتر مي باشد .

اثرات ضد ميكروبي اين اشعه به ميزان پرتو تابيده شده و به مسافت بستگي دارد و هر چه ميـزان پرتـو بـالا
بوده و مسا فت كمتر باشد تعداد سلولهاي ميكروبي نابود شده، افزايش مي يابـد . نـور مـاورا بـنفش، سـترون
كننده نبوده ولي به عنوان يك عامل گند زدايي مورد استفاده قرار مي گيرد . به همين دليل از چـراغ اولتـرا
ويوله براي گندزدايي اماكن پرجمعيت، اتاق عمل، اتاق تهيه محيط كـشت، آزمايـشگاه ها، بيمارسـتان و هـا
دستگاههاي بسته بندي دارو استفاد مي اثر .شود ميكروب كشي اشعه ماوراء بنفش به مدت زمان در معرض
بودن و دوز اشعه بستگي دارد .

چگونگي نصب لامپ هاي حاوي اشعه ماوراء بنفش

لامپ هاي حاوي اشعه ماوراء بنفش معمولا به صورت ثابت يا سيار مورد استفاده قرار مي گيرند. اگر لامپ به
صورت سيار استفاده شود بايستي لامپ دقيقا در وسط اتاق كار قرار گيرد و اگر لامپ به صورت ثابـت مـورد
استفاده قرار گيرد لامپ در محلي نصب شود كه كليه وسايل موجود دراتاق را كار پوشش دهد. خـصوصيات
باكتري كشي هر لامپ متفاوت است ( بايد توجه د اشت دستورالعمل هر كارخانه مي بايست با لامپ توليدي
دريافت گردد) در كه آن طول عمر لامپ، شدت جريان مقدار انرژي منشعب از منبع از كـه واحـد سـطح در
واحد زمان عبور مي كند ذكر شده است .

محدوديت استفاده از اشعهUV

محـدوديت اصلي در استـفاده از اين اشعه، قدرت نفوذ ضعيف آن است با و وجود عبور اين پرتــو از هــواي
بدون غبـار و آب صـاف قـادر به نفـوذ از شيـشه معمولي، بسـياري از پـلاستيك ها، محلـول هـاي كــدر و
 لايه هاي نازك چربي و شير نمي باشد . علاوه بر اين در صـورت تابـش مستقيم به چـشم باعـث صدمــه در
شبـكيه شده و اگر پوست مدت طولاني با در آن تمـاس باشد دچار سـرطان خواهد .شـد

نكات قابل تـوجه در بكار گـيري اشعـه مـاورابنـفش UV

1) فقط ميكروارگانيسم هايي در كه سطح اجسام در و تمـاس مستقيم با پرتـو قـرار گرفته به اند ايـن
پرتو حساس هستند .
2) استفـاده از UV متر جـهت كنترل دوز پرتودهـي لا .مپ
3) استفـاده از تايمـر يا و يادداشـت زمان مصرف (كنترل زمان و كاركـرد لامپ .)
4) به طـور دوره اي سطـح لامپ با الكـل تميز .شود
5) در موقـع استفـاده از لامـپ، پنـجره و شيـشه هـا پوشيده و تاريـك در .شود نـور مرئي اثر بـاكتري
كشي به ميزان زياد كاهش مييابد .
6) در  صورت تماس مستقيم افراد لباس هاي محافظ و عينك استفاده نمايند .
7) بهتر است كليد قطع و وصل اشعه خارج از اتاق نصب .شود
8) با توجه به تعداد مراجعه كنندگـان بايد هر هفته 2 الي 3 بـار از اشـعه اسـتفاده گـردد (مـدت
زمـان در لازم هـر نوبت استفـاده از اشعه حداقل 20 دقيقه مي باشد .)
9) قبل از روشن كردن چراغ، اتاق را كاملا شستشو دهيد .
10) با توجه به اينكه چـراغ فقـط قسمتي از اتاق را كـه بـه آن مي تابد ضـد عفـونـي مي كند لذا
بايستـي به فواصل زماني، چراغ در را تمامي قسمتهاي اتاق قرار دهيد .
11) قبل از روشن كـردن چراغ، هواكـش را خاموش نم وده، درب اتاق را بسته و درزهاي درب بـا را
چسب بپوشانيد .
12) درب كلـيه كمـدهـا، قفسـه هـاي شيشه و اي وسايل موجود در اتاق، باز باشد .

پايش سترون سازي

بعد از هر سترون سازي بايد مطمئن شويم كه كليه اشكال ارگانيسمي در فرايند سترون سازي از بين رفتـه
اند. روشهاي پايش يا فيزيكي، يا شيميايي و يا بيولوژيك هستند .
در پايش فيزيكي ، سلامت خود دستگاه ارزيابي مي شود. براي مثال، بررسي سالم بودن عقربه هـاي درجـه
حرارت، فشار و زمان .
پايش شيميايي، با استفاده از نشانگرهايي صورت مي گيرد كه تغيير رنگ مي دهند. اين نشانگرها به صورت
نوار، برچسب يا اشكال ديگر هستند . مثلا در نوارهايي كه جهت ارزيابي عملكرد اتيلن اكسايد موجـود اسـت،
در صورت صحت عملكرد دستگاه، نوار از رنگ قهوه اي به سبز، تغيير رنگ ميدهد .
در پايش بيولوژيك، از اسپورهاي باسيلوس سوبتيليس و باسيلوس اسـتئاروترموفيلوس اسـتفاده مـي شـود .
نشانگرهاي بيولوژيك به صور مختلف نواري، ويال يا آمپول كوچك موجودند .
نشانگرهاي بيولوژيك را در داخل محفظه اتوكلاو، در داخل بسته ها يا سيني قرار مي دهند و با آن به صورت
هفتگي يا ماهانه عملكرد دستگاه را ارزيابي مينمايند.

منبع: بهداشت محیط ایران