تأسیس مطب دندانپزشکی

ضوابط و مقررات مراکز دنداپزشکی

ضوابط و مقررات بهداشت محیط مراکز دندانپزشکی

مطابق بندهای 2 و 16 ماده 1 قانون تشکیالت و وظایف وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مصوب 1367/3/3 مجلس
شورای اسالمی و ماده 7 ضوابط بهداشت محیط مصوب 1371/4/24 هئیت محترم وزیران، و با عنایت به دستورالعمل
اجرایی كنترل عفونت در دندانپزشکی، ضوابط و مقررات بهداشت محیط درمانگاه دندانپزشکی به شرح ذیل می باشد:

فصل اول- تعاریف

ماده .1 مطب یادرمانگاه دنداپزشکی به محلی اطالق می شودكه به منظور ارایه خدمات تشخیصی،درمانی و پیشگیری
از بیماریهای دهان و دندان، توسط دندانپزشکان (عمومی و متخصص) بر اساس مقررات و ضوابط وزارت
بهداشت دایر میگردد و مجاز به ارایه خدمات دندانپزشکی در چهارچوب مقررات و ضوابط وزارت بهداشت می
باشند.
تبصره مركز دندانسازی تجربی كه دارای مجوز فعالیت معتبر از دانشگاه/دانشکده علوم پزشکی مربوطه می باشند،
مشمول این ضوابط می باشند.
ماده .2 مسئول مطب یا درمانگاه دندانپزشکی، دندانپزشکان عمومی یا متخصصی می باشند كه دارای پروانه مطب
معتبر باشند.*
تبصره مسئول فنی مطب یا درمانگاه دندانپزشکی بایستی دارای پروانه بهره برداری معتبر از دانشگاه/دانشکده علوم
پزشکی مربوطه باشد.**
ماده .3 در این ضوابط به اختصار وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی( وزارت) اطالق می گردد.

فصل دوم- بهداشت فردی

ماده .4 كلیه كاركنان مطب یا درمانگاه دندانپزشکی موظفند بهداشت فردی و نظافت عمومی محل كار خود را رعایت
نمایند.
ماده .5 كلیه كاركنان مطب یا درمانگاه دندانپزشکی موظفند از تجهیزات حفاظت شخصی استفاده نمایند.
تبصره سوابق مربوط به انجام واكسیناسیون و تیتر آنتی بادی كلیه كادر خدماتی و درمانی جهت كنترل ناظرین
اجرای این ضوابط می بایست در دسترس باشد.
ماده .6 به منظور ایمن سازی (كلیه كادر خدماتی و درمانی) موظف به انجام واكسیناسیون هپاتیت B می باشند.
ماده .7 افرادی كه وظیفه انجام نظافت عمومی مطب یا درمانگاه دندانپزشکی را به عهده دارند می بایست دوره ویژه
بهداشت عمومی را در آموزشگاه های بهداشت اصناف دارای مجوز از معاونت بهداشتی دانشگاه های علوم
پزشکی گذارنده و گواهینامه معتبر داشته باشند.
ماده .8 مطب یا درمانگاه دندانپزشکی كه دارای آبدارچی می باشند، موظف به اخذ كارت بهداشت و گواهینامه دوره
ویژه بهداشت عمومی از آموزشگاه های بهداشت اصناف دارای مجوز از معاونت بهداشتی دانشگاه های علوم
پزشکی می باشند.
تبصره استفاده از آبدارچی جهت امور مربوط به نظافت و پسماند ممنوع است.
ماده .9 كلیه كلیه كادر خدماتی و درمانی، در هنگام كار، موظف به استفاده از روپوش، دستکش، ماسك و عینك می
باشند.
تبصره .1 روپوش می بایست تا روی زانو، یقه گرد و قابل بسته شدن، با رنگ روشن بوده و آستین آن بلند و تا روی
ساعد را بپوشاند.
تبصره 2 جنس دستکش بر اساس نوع فعالیت به شرح ذیل تعیین می گردد:
1-2 در هنگام معاینه، دستکش معاینه
2-2 در هنگام درمان، دستکش التکس یا وینیل
3-2 در هنگام جراحی، دستکش التکس استریل
4-2 در هنگام شستشوی وسایل،دستکش الستیکی
تبصره 3 ماسك های مورد استفاده می بایست دارای تاییدیه های مربوطه از وزارت باشند.
تبصره 4 عینك یا شیلد باید دارای حالت تطابق پذیربوده و جهت كارایی بیشتر قابلیت ضد بخار داشته باشد.
تبصره 5 در فرایند پذیرش، معاینه و درمان هر بیمار می بایست از دستکش یکبار مصرف استفاده شود.
ماده .10 قانون ممنوعیت استعمال دخانیات باید در مطب یا درمانگاه دندانپزشکی رعایت گردد.
ماده .11 در مطب یا درمانگاه دندانپزشکی كه از دستگاههای گرافی یا اتاق رادیو لوژی جهت رادیو گرافی استفاده می
كنند رعایت قانون و آیین نامه حفاظت در برابر اشعه الزامی است.

فصل سوم- شرایط ساختمانی، وسایل و ابزار کار

ماده .12 نقشه مطب یا درمانگاه دندانپزشکی باید به تایید معاونت بهداشتی برسد.
ماده .13 فضاهای مورد نیاز و شرایط عمومی مطب یا درمانگاه دندانپزشکی مطابق با ضوابط مربوطه می باشد.* و**
تبصره 1 ساكشن و كمپرسور میبایست مركزی و خارج از اتاقهای درمان، استریل، سالن انتظار و سرویسهای بهداشتی
باشد.
تبصره 2 داشتن فور یا اتوكالو جهت استریلیزاسیون وسایل و تجهیزات الزامی است.
تبصره 3 درمانگاه دندانپزشکی باید دارای اتاق استریلیزاسیون مجهز به سینك شستشو، كابینت، محل استقرار اتوكالو،
فور، اولتراسونیك، كلینر و میز پکینگ(بسته بندی)، قفسههای نگهداری بستهها و تجهیزات استریل باشد.
ماده .14 آب مصرفی مطب باید از شبکه عمومی آب آشامیدنی شهر/روستا مورد تایید مقامات بهداشتی تامین و در
مناطقی كه فاقد شبکه عمومی می باشند از شبکه خصوصی آب با رعایت استاندارد های آب آشامیدنی كشور
استفاده شود.
تبصره در مناطقی كه كمبود آب فصلی و یا قطع موقت آب در بعضی از ساعات روز وجود دارد، حتیاالمکان منبع
ذخیره آب با شرایط بهداشتی در باالترین نقطه ساختمان درمانگاه دندانپزشکی پیشبینی گردد.
ماده .15 ساختمان درمانگاه دندانپزشکی باید دارای لوله كشی آب سرد و گرم باشد.
ماده .16 دفع فاضالب درمانگاه دندانپزشکی بایستی به طریق بهداشتی صورت پذیرفته و مورد تأیید مقامات بهداشتی
باشد.
تبصره فاضالب خروجی از مطب یا درمانگاه دندانپزشکی بایستی فاقد آمالگام و جیوه بوده و نصب سیستم جداكننده
جیوه و آمالگام اجباری است.
ماده .17 كلیهی اتاقهای درمانگاه دندانپزشکی بایستی دارای دستشویی از نوع چینی و بدون پایه بوده و فاضالب آنها
به طریق بهداشتی دفع گردد. شیر آب از نوع پدالی، آرنجی و یا اتوماتیك باشد. دستشوییها بایستی مجهز به
آب سرد و گرم و حوله كاغذی باشد.
ماده .18 نور كافی در محل مطابق با استانداردهای تعیین شده وجود داشته باشد.
تبصره شدت روشنایی محل كار باید 200 تا 300 لوكس باشد.
ماده .19 تهویه باید به نحوی صورت گیرد كه همیشه هوای داخل مركز سالم، تازه، كافی و عاری از بو باشد.
تبصره اتاق استریلیزاسیون بایستی مجهز به تهویه جداگانه باشد.
ماده .20 سیستم سرمایش و گرمایش باید به گونه ای ایجاد شود كه ضمن فراهم كردن برودت و حررات كافی، از
آلودگی هوای داخل ساختمان جلوگیری شود.
ماده .21 برای اطفای حریق، حداقل در هر 50 متر مربع یك كپسول 4 كیلوگرمی در محل وجود داشته باشد.
ماده .22 سیم كشی برق مطب یا درمانگاه دندانپزشکی بر اساس اصول فنی و با رعایت نکات ایمنی و از داخل كار باشد.
ماده .23 درب ها و پنجره ها باید سالم و درب و پنجره های باز شو مجهز به توری سیمی ضد زنگ باشد.
ماده .24 تمهیدات الزم برای جلوگیری از ورود، رشد ونمو حشرات در درمانگاه دندانپزشکی به عمل آید.
ماده .25 دیوار و سقف كلیهی اتاقها، سالنها، راهروها، انبارها و... بایستی سالم، بدون شکستگی و درز باشد.
تبصره 1 دیوارها اتاقهای معاینه و درمان تا ارتفاع 1/20 متر از كف؛ سنگ، كاشی و یا سرامیك بوده و بقیهی دیوار و
سقف به رنگ روغنی روشن قابل شستشو رنگ آمیزی شده باشد.
تبصره 2 دیوار سرویس های بهداشتی، اتاق استریلیزاسیون و آبدارخانه تا زیر سقف كاشی كاری یا سنگ كاری یا سایر
مصالح مشابه و بدون درز و شکاف باشد.
تبصره 3 دیوار سایر قسمتهای ساختمان بایستی سالم، با دوام، قابل شستشو، بدون درز و شکاف تمیز و دارای قرنیز به
ارتفاع حداقل 10 سانتی متر و مابقی به رنگ روغنی روشن قابل شستشو رنگ آمیزی شده باشد.
تبصره 4 استفاده از سایر مصالح در بهسازی دیوارها وسقف مشروط به تایید مقامات بهداشتی و رعایت ضوابط بهداشتی
بالمانع می باشد.
تبصره 5 سقف كلیه قسمت های ساختمان بایستی سالم، بدون ترک خوردگی به رنگ روشن باشد.
تبصره 6 سقف اتاق معاینه بایستی قابل شستشو باشد.
ماده .26 كف كلیه قسمت های ساختمان بایستی سالم، بادوام، قابل شستشو، غیر قابل نفوذ به آب، بدون ترک خوردگی
به رنگ روشن و از جنس مقاوم و بدون خلل و فرج و قابل گندزدایی بوده و دارای شیب مناسب به طرف كف
شوی فاضالب رو باشد.
ماده .27 شستشو، گندزدایی، بستهبندی، استریلیزاسیون و نگهداری وسایل استریل شده می بایست با رعایت اصول
بهداشتی و ایمنی انجام شود.
تبصره وجود مستندات استریلیزاسیون و كنترل كیفی دستگاه به مدت یکسال الزامی است.
ماده .28 آبدارخانه باید دارای شرایط بهداشتی مندرج در مقررات بهداشتی ماده 13 قانون مواد خوردنی، آشامیدنی،
آرایشی و بهداشتی باشد.***
ماده .29 دستشویی و توالت (حداقل یك دستگاه برای مطب و دو دستگاه برای درمانگاه دندانپزشکی به تفکیك زن و
مرد) با رعایت ضوابط بهداشتی وجود داشته باشد.
تبصره 1 برای درمانگاه دندانپزشکی وجود دستشویی و توالت مجزا برای پرسنل و بیماران الزامی است.
تبصره 2 حداقل یك سرویس بهداشتی برای معلولین در درمانگاه دندانپزشکی(با قابلیت ورود صندلی چرخدار و تعبیهی
دستشویی معلول و توالت فرنگی در آن) در نظر گرفته شود.
تبصره 3 وجود صابون مایع در كنار دستشویی الزامی است.
تبصره 4 توالت باید مجهز به فالش تانك برای شستشو باشد.
تبصره 5 نصب دستگیره حمایتی به دیوار توالتهای مورد استفاده بیماران الزامی است.
تبصره 6 توالتها باید مجهز به هواكش برقی متصل به فضای باز یا حیاط خلوت باشند.
ماده .30 اتاقك تی شور باید حداقل 6.5 متر مربع و كف مقاوم قابل شستشو، كاشی كاری یا سرامیك یا سایر مصالح
مشابه تا زیر سقف، مجهز به شیر مخلوط آب سرد و گرم و تی آویز و حوضچه با عمق 11 سانتی متر و دارای
كف شوی فاضالب رو، تهویه مجزا، و قفسه مواد گندزدا و پاک كننده باشد.
تبصره در صورت استفاده از تی شوی قابل حمل، محل مناسبی برای نگه داری و تخلیه آن وجود داشته باشد.
ماده .31 وجود مواد گندزدایی مناسب دارای تاییدیه های بهداشتی جهت گندزدایی سطوح و تجهیزات الزامی است و
كلیه قسمت ها به طور مرتب نظافت و در موارد ضروری محل های آلوده بایستی گندزدایی شود.
تبصره محلولهای گندزدا بایستی دور از نور و در مکان با دمای مناسب نگهداری شوند.
ماده .32 ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در مطب یا درمانگاه دندانپزشکی كه نیاز به گند زدایی یا سترون كردن دارند،
بایستی به طور مرتب بعد از هر بار استفاده از خون و ترشحات پاک شوند و سپس گندزدایی یا سترون شوند.
ماده .33 استفاده از وسایل یکبار مصرف با توجه به نوع خدمات برای هر بیمار الزامی است و باید پس از استفاده به
طریق بهداشتی دفع گردد.
ماده .34در صورت وجود پاراوان، بایستی سالم و از جنس قابل شستشو باشد.
ماده .35 وجود رختکن و جایگاه محفوظ مناسب به منظور حفظ و نگهداری لباس پرسنل الزامی است.
ماده .36 صندلی ها و مبل های اتاق ها بدون درز و پارگی، تمیز و با روكش غیر پارچه ای و قابل شستشو باشد
ماده .37 میزها و قفسه ها بایستی سالم تمیز و رنگ آمیزی شده باشد.

فصل چهارم- سایر مقررات
ماده .38 رعایت كامل بخش نامه های صادره از مركز سالمت محیط و كار الزامی است.
ماده .39 رعایت دستورالعمل كنترل عفونت الزامی است.
تبصره مسئولیت نظارت بر حسن اجرای این ضوابط با معاونت بهداشتی دانشکده/دانشگاه های علوم پزشکی می باشد.
ماده .40 وجود یك نفر كاردان/كارشناس بهداشت محیط بصورت تمام وقت یا پاره وقت جهت نظارت بر وضعیت
بهداشتی درمانگاه دندانپزشکی الزامی است.
ماده .41 رعایت این ضوابط برای كلیه كادردرمانی اعم از دندانپزشك، پرستار دندانپزشکی،دستیاردندانپزشکی، بهداشت
كاران دهان ودندان، تکنسین های البراتورهای دندانپزشکی و دندانسازان تجربی الزامی می باشد.
ماده .42 پسماندهای پزشکی ویژه مطابق با ضوابط وروشهای های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای
وابسته، مصوبه شماره 15871/ت 38459 ک مورخ 87/2/8 كمیسیون امور زیربنایی، صنعت و محیط زیست
مدیریت شود.****
ماده .43 تفکیك انواع مختلف پسماندهای پزشکی بر حسب چهار دسته اصلی) عادی- عفونی- تیز و برنده و شیمیایی
– دارویی( از یکدیگر ضروری است.
ماده .44 در صورت مخلوط شدن پسماندهای عادی با یکی از پسماندهای عفونی، شیمیایی، رادیو اکتیو و نظایر آن ، خارج کردن
آن ممنوع است.
ماده .45 بسته بندی پسماند پزشکی ویژه باید به گونه ای صورت پذیرد که امکان هیچ گونه نشت ، سوراخ شدن و پاره شدن را
نداشته باشد.
ماده .46 كلیه مطب های و درمانگاه دندانپزشکی موظفند در مبداء تولید پسماندهای عادی و پسماندهای پزشکی ویژه
( از قبیل پسماندهای عفونی، تیز و برنده و شیمیایی) را با رعایت ضوابط و روش های مدیریت اجرایی
پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته جمع آوری تفکیك و بسته بندی نمایند.
ماده .47 پسماند های تفکیك شده باید در ظروف و كیسه هایی به شرح جدول زیر نگهداری شوند:
ردیف نوع پسماند نوع ظرف رنگ ظرف برچسب
1 عفونی كیسه پالستیکی مقاوم زرد عفونی
2 تیز و برنده Box Safety زرد با درب قرمز تیز و برنده- دارای خطر زیستی
3 شیمیایی و دارویی كیسه پالستیکی مقاوم سفید یا قهوه ای شیمیایی دارویی
4 پسماند عادی كیسه پالستیکی مقاوم سیاه عادی
ماده .48 پسماندهای پزشکی پس از جمع آوری در ظروف و كیسه های مناسب برای نگهداری و حمل باید در داخل
سطل یا رنگ های مشخص قرار داده شوند. این سطل ها در صورتی كه قابل استفاده مجدد باشند باید پس از
هر بار خالی شدن شسته و ضد عفونی شوند.
تبصره گذاشتن درپوش سرنگ (recab )و جداكردن سوزن از سرنگ ممنوع می باشد.
ماده .49 زباله دان باید به تعداد كافی از جنس مقاوم قابل ششتشو و ضد عفونی كردن و ضد زنگ با در پوش و پدال و
كیسه مناسب در مطب وجود داشته باشد.
ماده .50 كلیه كیسه های محتوی پسماند و (B.S(BOXES SAFETY باید مطابق شرایط زیر برچسب گذاری
شوند:
-1 نام، نشانی و شماره تماس تولید كننده
-2 نوع پسماند
-3 تاریخ تولید و جمع آوری
-4 تاریخ تحویل
-5 نوع ماده شیمیایی
-6 تاریخ بی خطر سازی
ماده .51 وقتی 3/4 كیسه های و (B.S(BOXES SAFETY محتوی پسماند پزشکی ویژه پر شد باید پس از
بستن، آنها را جمع آوری نمود.
ماده .52 محل نگه داری پسماندهای باید داخل مطب یا درمانگاه دندانپزشکیبوده و دارای شرایط حفاظتی و بهداشتی
مطلوب باشد.
ماده .53 فرایند بی خطر سازی باید در چهارچوب ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی ویژه انجام
شود.
تبصره مسول فنی مطب یا درمانگاه دندانپزشکی می تواند یکی از سه روش به بی خطر سازی پسماندهای عفونی
اقدام نماید و قرارداد مربوطه هنگام مراجعه بازرسین ارائه گردد:
-1 بی خطر سازی در محل تولید
-2 انتفال به سایت بی خطر سازی
-3 انتقال به بیمارستان های مجاور دارای سیستم بی خطر سازی
ماده .54 تمهیدات الزم برای مواقع اضطراری ازجمله خروجی های اضطراری مطابق با ضوابط در نظر گرفته شود.
ماده .55 راه پله ها و تراسها باید دارای نرده حفاظتی باشند.
ماده .56 برای سهولت رفت و آمد معلولین و جانبازان وجود رمپ درمطب و درمانگاه دندانپزشکی الزامی است.

فصل پنجم- تخلفات
ماده .57 هر موسس مطب یا درمانگاه دندانپزشکی موظف است منطق با مفاد این ضوابط اقدام و با كارشناسان
دانشگاه/دانشکده علوم پزشکی مربوطه همکاری الزم را داشته باشد.
ماده .58 در صورت عدم تطابق شرایط مطب یا درمانگاه دندانپزشکی با هر كدام از مقررات، اقدامات اصالحی ظرف مدت
سه ماه پس از بازدید كارشناسان دانشگاه/دانشکده علوم پزشکی مربوطه باید انجام پذیرد.
ماده .59 چنانچه ضوابط تعیین شده در این ضوابطپس از بازدید كارشناسان دانشگاه/دانشکده علوم پزشکی مربوطه و
انقضای موعد مقرر قید شده در ماده 51 رعایت نگردد به ترتیب زیر رفتار خواهد شد.
الف: تذكر كتبی با قید موضوع در صورت جلسه بازرسی محل، توسط كارشناسان دانشگاه/دانشکده علوم پزشکی
مربوطه و تعیین زمان یك ماهه برای انجام اصالحات.
ب: پیگیری تخلف مربوط به شرایط بهداشت محیط، طبق ماده 39 تعزیرات حکومتی*****
ج: پیگیری تخلف مربوط به تهدید علیه بهداشت عمومی، طبق قانون 688 مجازات اسالمی******
د: پیگیری تخلف مربوط به پسماندهای پزشکی، طبق قانون مدیریت اجرایی پسماندها
در صورت تکرار و عدم توجه به تذكرات كتبی چنانچه اعمال انجام شده در قالب قانون تعزیرات حکومتی (در
امور بهداشتی و درمانی) مصوب سال 1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام باشد موضوع به كمیسیون ماده
11 قانون یاد شده و در سایر موارد به محاكم ذیصالح قانونی احاله خواهد شد.
این ضوابط در 5 فصل، 59 ماده و 34 تبصره در تاریخ 1390/6/31 به تصویب وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی رسید
و الزم االجرا می باشد.

 دکتر مرضیه وحید دستجردی

منبع : دانشگاه علوم پزشکی اصفهان